WAR HORSE

Het was een zwart-witfoto van honderd jaar geleden die me aanspoorde tot het schrijven van deze column. Op de foto staan soldaten uit de Eerste Wereldoorlog dusdanig geformeerd dat ze van bovenaf gefotografeerd het hoofd en nek van een paard uitbeelden. ‘Een ode aan de paarden die het leven lieten in de Eerste Wereldoorlog,’ stond er onder de tekst.

Het paard is een kuddedier dat eens – toen wij nog niet zo talrijk waren en dit beest nog niet hadden uitverkoren tot de grootste martelaar onder de dieren – vrij over de vlakten galoppeerde. In al zijn schoonheid en elegantie. Maar toen viel hij ten prooi aan de lasso. Hij werd bereden, verviel tot lastdier en kon deelnemen aan oorlogen. Zwaar geschut over modderpaden voorttrekken, gehoor geven aan het krijgsgeschreeuw en liggen sterven in Niemandsland.

Het aantal paarden dat door de eeuwen aan het front stierf, loopt in de miljarden. Dat kan ook niet anders, gezien de onophoudelijke drang onder mensen om ten strijde te trekken tegen soortgenoten. Oorlogstaferelen in musea beelden de wanhoop uit die te lezen valt in de ogen van paarden. Geen enkel van hen nam uit vrije wil deel aan het brute geweld; paradoxaal genoeg veel van hun berijders ook niet.

Misschien betekende de Tweede Wereldoorlog het einde van de betrokkenheid van het paard op het slagveld. Ik zeg ‘misschien’, want zeker weten doe ik het niet. Wat restte was een decennialange tewerkstelling in de landbouw en de mijn- en bosbouw, totdat de mechanisatie het paard in de jaren zestig/zeventig overbodig maakte. Daarna verdween hij in het slachthuis om tegen het einde van de vorige eeuw even als rijdier terug te komen ten tijde van economische voorspoed.

Er is geen oorlog die we met zo veel compassie herdenken als die van 1914 – 1918. Steven Spielberg maakte de film War Horse en later verscheen er ook in de theaters een ‘ode aan het paard’. Artistiek gezien mooie producties. Maar vraag je naar mijn mening over deze verlate ‘liefdesverklaring’ aan het paard? Los van de kwaliteitsproducties die het zijn? Fuck War Horse! Wat wij dit nobele dier hebben aangedaan in eeuwenlange onderwerping hoort in hetzelfde rijtje thuis als de verschrikkingen die wij Europeanen hebben aangericht in het vreedzame leven van niet-blanken woonachtig in warme oorden. Niet meer en niet minder!