HET ONTSTAAN VAN AUSTRALIE IN 650 WOORDEN

Er ligt een belangrijk feit ten grondslag aan het ontstaan van Australië. Voordat een vloot van elf Britse schepen de Baai van Sidney binnenvoer op 26 januari 1788, ging het Engeland uit de achttiende eeuw zwaar gebukt onder een groeiende misdaadgolf. De gevangenissen puilden uit en deze kenden in die tijd geen corrigerend karakter maar waren eerder concentraties van criminelen. Het liep dermate uit de hand dat criminelen opgesloten werden op voor anker liggende schepen in de Theems (zogeheten hulken). Eerder had men al ‘verstoorders van de openbare orde’ verscheept naar Amerika waar ze tewerk werden gesteld op plantages in Virginia. Hier kwam een einde aan toen er onlusten uitbraken tussen Amerikaanse kolonisten; daarnaast moest deze gedwongen migratie van criminelen het in economisch opzicht afleggen tegen de opkomende slavernij. Iemand in Engeland toverde toen een oude wet van 1597 uit een hoed, die aangaf dat ‘bandieten, vagebonden en leeglopers verbannen zullen worden uit dit Koninkrijk, en overgebracht zullen worden naar gebiedsdelen overzee’.

Parallel aan deze ontwikkelingen waren rond 1750 Europese ontdekkingsreizigers druk bezig om de wereld in kaart te brengen en voor het vaderland overzeese gebieden te koloniseren. De omtrekken van de continenten had men in beeld, op twee na: Australië en Antartica. Er heerste een mythe die door deskundigen onderschreven werd: er moest een zuidelijk continent zijn. Het noordelijke continent moest namelijk in evenwicht worden gehouden door een zuidelijke landmassa. Diverse Europese gelukszoekers doorkruisten de Stille Oceaan, maar vonden geen continent. Het werd een wedloop tussen landen als Spanje, Portugal en Engeland. De schepen waren lange tijd van huis en het leven aan boord was hard. Scheurbuik vormde ook nog eens een hels probleem. Het was kapitein Cook die met z’n schip Endeavour, een omgebouwd kolenschip, resultaat boekte. Hij kon scheurbuik buitensluiten (door de bemanning bouillonsoep te laten eten). Andere ontdekkingsreizigers hadden al eens land ontwaard in de regio, maar Cook kwam aan op Kaap Everard, in de huidige deelstaat Victoria. Daar kwamen westerse mensen voor het eerst oog in oog te staan met de plaatselijke bevolking, de Aboriginals. In tegenstelling tot de Maori’s in Nieuw-Zeeland, die hen met een regen van stenen hadden begroet, reageerden deze bewoners onverschillig. De plaatselijke vissers in hun kleine bootjes sloegen geen acht op het kolossale schip dat de kust naderde. Toen de Engelsen aan land gingen, stonden de bewoners te roepen: Warra, warra!’, wat betekent ‘Ga weg!’ Daarna vluchtten ze weg en lieten in hun schuilplaatsen kinderen achter. ‘Wat zijn dit voor mensen die er vandoor gaan en hun kleine kinderen aan de genade van vreemdelingen achterlaten,’ vroeg Kapitein Cook zich af in zijn dagboek. Op 21 augustus 1770 rondde de Endeavour Kaap York en de Engelsen gingen aan land op een rotspunt die nu Possession Island heet. Daar hesen ze de Engelse vlag en werd Australië aan het Britse imperium toegevoegd.

Ondertussen liep in het moederland de situatie volledig uit de hand. De gevangenen in de hulken dreigden te ontsnappen en men vreesde voor besmettelijke ziekten. Na veel politiek getouwtrek werd in 1786 besloten een strafkolonie te vestigen aan Botany Bay, op het nieuw verworven continent. De Britten verkozen Australië boven Nieuw-Zeeland vanwege de onverschillige houding die men bij de bewoners had aangetroffen. Deze mensen zouden minder weerstand bieden dan de agressieve Maori’s, zo vermoedde men. Het eerste transport bestond uit 736 veroordeelden, de meesten afkomstig uit Londen, veelal jongeren tussen de 16 en 25. Wie denkt dat het hier om zware criminelen ging, heeft het mis. Veedieven, oplichters, straatrovers, vervalsers en zakkenrollers. Engeland wilde van hen af en een zeereis van acht maanden en vijftienduizend zeemijl bracht hen op een vreemd continent, in de wetenschap dat ze het vaderland nooit meer zouden zien. In de honderd jaar die volgden werden 162.000 strafgevangenen van Groot-Brittannië naar Australië gestuurd, met in totaal 806 schepen. Het continent dat we nu kennen als Australië had een nieuwe functie opgelegd gekregen, die van een strafkamp.

Bron: De fatale Kust van Robert Hughes.