EVOLUTIE

Evolutie is het biologische begrip waarmee het proces van verandering in alle vormen van leven van generatie op generatie wordt aangegeven. Darwins Evolutietheorie. De evolutie van de mens. Of deze: De mens als hoogtepunt van de evolutie. Je kent het plaatje wel van een zestal figuren die van aap evolueren tot een rechtop lopende mens. Evolutie betekent echter ook gewoon ‘ontwikkeling’ of ‘verandering’. Eigenlijk is alles evolutie.

Negen van de tien grootste havens ter wereld liggen tegenwoordig in het Verre Oosten in plaatsen als Ningbo-Zhoushan en Tianjin. Ooit was Rotterdam de grootste, nu niet meer. Hoe komt dat? Durven ze in het Verre Oosten de factor ‘arbeid’ harder uit te persen dan wij hier? In de jaren zestig van de vorige eeuw verdween segregatie (enigszins) uit het Amerikaanse straatbeeld; nu viert de zwarte lgbt-gemeenschap in datzelfde land haar feesten afgezonderd, blanken zijn niet welkom. Evolutie. We gaan ons schamen voor het belasten van het milieu en het klimaat, maar vliegen wel de hele wereld over; de jongere generatie nog meer dan de oudere. Op de werkvloer worden de inspanningen steeds vaker beloond met een schrale salarisschaal. Twijfelen over de seksuele geaardheid. Nederland: van VOC naar COC. Nú leven en kiezen voor een aflossingsvrij hypotheek. Allemaal evolutie.

Dichter bij huis is evolutie ook merkbaar. In mijn omgeving zie ik zelden de schoonzoon of schoondochter bij mensen binnenstappen. Het lijkt alsof jonge partners bij het tandenpoetsen hebben afgesproken: ‘Jij doet jouw ouders en ik doe die van mij!’ Ook mantelzorgen is seizoenarbeid. Zijn de (groot)ouders dood, dan verdwijnt het begrip uit het hoofd van mensen zoals een kind stoepkrijten ontgroeit. Maar misschien is dat ook wel normaal.

Evolutie kan beide kanten uitschieten. Met veel bloed, zweet en tranen bevochten idealen kunnen achteloos overboord worden gegooid. De ene generatie zwoegt om land van de zee te winnen voor de vooruitgang van de economie en de volgende biedt het water weer toegang om als een knipmes te buigen voor de natuur. De wereld van de bijstand en het bieden van een bestaansminimum aan de onderkant van onze maatschappij kun je op twee manieren waarnemen. In de media en dan maar geloven wat je hoort of door eigen waarneming bij mensen om je heen. En nu komen we op een belangrijk kruispunt van wegen. Die moet je dan wel kennen, die minima! Zij zitten niet op LinkedIn! Neem van mij aan, beste lezer, dat de tweede waarneming niet correspondeert met de eerste. Ook evolutie. We kennen de mensen om ons heen niet meer en weten niet wat zij doormaken. Het journaal meldt periodiek trouw het aantal verkochte elektrische auto's, maar ik hoor liever hoeveel Nederlandse gezinnen er zijn die te weinig verdienen om met hun kinderen naar de Efteling te gaan.

De mens raakt in een identiteitscrisis. Hij kent geen oorlog of een andere gemeenschappelijke pijn, maar stippelt een weg uit voor zichzelf. Hij geeft nog wel om een ander, vermoed ik, maar hij is het vergeten. Voortgestuwd door een opgelegde drang naar succes en geluk, is hij bezig met een heilige zoektocht naar deze levensdoelen.

Het tij kan keren en er kan een nieuwe balans ontstaan. Evolutie is beïnvloedbaar door het gedrag van de mens. Ik denk dat wij ons wel beginnen te realiseren dat de mens niet heer en meester is over evolutie. Dat is een eerste stap; de arrogantie voorbij.